Kumbaralar… Bugün burada, geçmişten bir iz sürmek ve günümüz Türkiye ekonomisinin karmaşık gerçekliği içinde kaybolmak için toplandık. Evet, konuşacağımız şey kumbaralar. En basit anlamıyla nedir kumbara? Ne işe yarar? En basit tabiriyle kumbarayı, cebimizde kalan fazlalıkları ekseri bozuklukları attığımız ve bunları biriktirmeye yarayan, bir çeşit kasadır diyebiliriz. Ama değil. Artık Türkiye’de içine para atılan çöp kutusu oldu maalesef.
Çocukluğumdan kalma kumbaram
Hatırlar mısınız 90’ların çocukları olan bizlerin en kutsal eşyalarından biri olan kumbaraları? Her bir bozuk parayı kumbaraya atmanın o heyecanını. Birikmiş bir avuç bozukluk atıyorsak daha bir zengin hissettirirdi. Asıl önemli olan salt para biriktirmenin kendisi de değildi aslında. İşin rengi içindeki parayla ilgili planlar kurmaktı. Ne kadar birikmiş diye merak etmekti. Bol sıfırlı banka hesabımızda olmayan bir heyecan saklıydı o kutularda…Bugün ne oldu da bu masum eylem demode veya amacını yitirmiş bir hale geldi? Cevap aslında basit: Zamanın akışı ve ekonomik değişimler.
Gelin biraz geriye dönelim. 2019 yılında paylaştığım bu yazımda para biriktirmenin en klasik yöntemlerinden biri olarak kumbarayı örnek vermişim Arada sadece 5 yıl var oysaki. 5 yıl önce kumbaranın içinden çıkan miktarla bir ihtiyacımızı karşılayabiliyorken, şu an bir öğün yemek masrafımızı bile karşılayamaz hale geldik. Tüm bunların yanı sıra tabii bir de nakit kullanımının azalması, dijital ödemelerin yaygınlaşması, paramızın her gün değer kaybetmesi, alım gücünün azalması, kumbaraların ve bozuk paraların önemini adım adım sıfıra indirdi. Artık paralar kumbaralarda değil; dijital cüzdanlarda, borsalarda, günlük vadeli mevduatlarda, altında hatta hiçbir zaman basılı bir örneği olmayan bitcoinlerde birikiyor.
Belki de bu değişim biraz da üzücü bir sosyolojik gerçeği yansıtıyor. Artık eskisi gibi değiliz. İnsanlar alışkanlıklarını, önceliklerini ve hatta hayallerini değiştiriyorlar. Kumbaraların unutulması, belki de bu değişimin en küçük ve en masum göstergesi.
Özetle, kumbaraların artık günümüz Türkiye ekonomisinde yerinin kalmadığını kabul etmek zorundayız. Ama bu, kıymetli anılarımızın değerini azaltmaz. Belki de bu küçük kutucuklar, hatırlamamız gereken bir dersin simgesidir.
Enflasyon bu hızda giderse, kumbara severlerin yapabileceği çok da bir şey kalmıyor aslında bakınca. Bozukluklarımızın sadece koleksiyon değeri taşıyacağını bilerek kumbaramıza son bir bozuk para atmak, geçmişimize bir saygı duruşu olabilir. Kim bilir, belki de bir gün torunlarıma ‘’ İşte, bu kumbara nenenin hayallerini taşıyordu,’’ diye anlatmak için bir hikayem olur.
Gel zaman, git zaman… ve kumbaralar da anılarımızın derinliklerinde yerini alır.
